ایتالیا به عنوان اولین کشور استفاده کننده گاز طبیعی در خودرو شناخته شد این اقدام در اوایل سال 1910 صورت گرفت. در سال 1930 استفاده از گاز طبیعی به صورت چشمگیری در جهان گسترش یافت. در ایران نیز اولین بار در سال 1356 طرح گاز سوز کردن خودرو ها به صورت آزمایشی در شیراز با تبدیل 1200 دستگاه سواری به مرحله اجرا درآمد، همچنین مشابه این طرح در مشهد نیز در سال 1366 اجرا شد.
لازم به ذکر است که این گاز در درجه حرارت معمولی و فشار 200- 250 اتمسفر نگهداری می شود. گاز طبیعی به سه حالت زیر در خودرو ها مورد استفاده قرار می گیرد.
1) گاز فشرده (CNG)
2) گاز مایع (LPG)
3) گاز جذب شده (ABG)
مزایای گاز طبیعی:
– زیاد بودن ذخایر گازی در ایران
– موجود بودن این سوخت در بیشتر مناطق
– ارزان بودن سوخت گازی در ایران
– سهولت شعله ور شدن، کنترل و بهینه سازی احتراق
– کم شدن آلودگی هوا و احتراق به علت مخلوط شدن کامل با هوا
– پاک بودن این گاز نسبت به گاز های دیگر
اجزای مکانیکی دستگاه سوخت رسانی گاز سوز:
1- مخزن CNG
یکی از مهمترین و در اصل دستگاه مدار سوخت رسانی در خودرو های گاز سوز، مخزن ذخیره سوخت است. این مخزن قادر است گاز طبیعی را تا 200 بار ذخیره کند، با این طرح می توان مسافت بیشتری را با خودرو طی کرد.
که انواع مخازن شامل:
– مخازن فولادی
– مخازن کمر پیچ
– مخزن تمام فلزی
– مخزن تمام کامپوزیتی
2- شیر سر مخزن
این شیر در سر مخزن بسته می شود. که شامل اجزای زیر است:
– شیر دستی
– شیر کنترل جریان اضافی
– سوپاپ حرارتی
– سوپاپ اطمینان فشاری
3- شیر دستی سرویس
این شیر در قسمت محفظۀ موتور و قبل از رگلاتور قرار می گیرد. وظیفۀ این شیر قطع جریان گاز به صورت دستی در هنگام تعمیر قطعات می باشد.
4- شیر پر کن گاز یا شیر سوخت گیری
وسیله ای است که از طریق آن سوخت به داخل لوله ها و مخازن گاز وارد می گردد.
5- سیستم تهویه در مسیر لوله ها
جهت جلوگیری از انتقال هرگونه نشتی به اطاق خودرو تمامی اتصالات شیر ها به مخازن، توسط سیستم گردش هوا در مسیر لوله ها خرطومی انجام می شود.
6- لوله فشار قوی
این لوله در حد فاصل بین خروجی شیر مخزن گاز و رگلاتور نصب می گردد.
7- رگلاتور
این قطعه وظیفه کاهش فشار گاز را به عهده دارد و این کاهش فشار معمولاً در طی دو مرحله (در سیستم انژکتوری) و یا سه مرحله (در سیستم میکسری) در داخل رگلاتور اتفاق می افتد. که انواع رگلاتور عبارتند از:
– رگلاتور سه مرحله ای
– رگلاتور دو مرحله ای
– دو رگلاتور به صورت جداگانه
8- میکسر
قطعه ای است که با آن می توان چاز و هوا را با نسبت مناسبی مخلوط کرد.
9- ریل انژکتور
بلوکه ای است که انژکتور های گاز روی آن نصب می شوند و از طریق این بلوکه گاز ورودی آن ها تأمین می گردد.
10- نازل ها
لوله های فلزی هستند که دارای قطر داخلی مشخص بوده و بر روی مانیفولد هوا و یا سرسیلندر نصب می شود. و وظیفه آن، رساندن سوخت به نزدیک ترین محل در پشت سوپاپ ورودی هر سیلندر است.
11- لوله های لاستیکی
لوله هایی هستند که در مرحله پایین دست رگلاتور به منظور انتقال گاز از رگلاتور به ریل انژکتور و ارتباط بین مانیفولد هوا به سوئیچ های فشاری و خلائی نصب می شوند.
12- فیلتر
در سیستم های انژکتوری به منظور جلوگیری از ورود ذرات به داخل ریل انزکتور در ورودی ریل انژکتور، از یک فیلتر گاز استفاده می شود.
13- نشانگر فشار
این فشار سنج دارای صفحه مدرجی می باشد که از صفر تا دویست و پنجاه بار درجه بندی شده است و توسط آن می توان مقدار فشار گاز داخل مخازن و سیستم را مشاهده نمود.
اجزای برقی دستگاه سوخت رسانی گاز سوز:
1- واحد کنترل الکترونیک گاز
اطلاعات ورودی به کنترل یونیت اطلاعات ورودی از سنسور دور موتور، که مقدار دور موتور را به کنترل یونیت ارسال می کند.
– اطلاعات مربوط به انژکتور بنزین، را برای خودرو ها دو گانه سوز به عنوان مبنا در نظر گرفته و ECU از روی آن پاشش انژکتور های گاز را تعیین می کنند.
– اطلاعات دمای آب
– اطلاعات دمای گاز که برای تنظیم زمان پاشش بسیار مهم است.
– اطلاعات سنسور مبدل فشار که نشان دهنده مقدار فشار گاز در مخزن است.
– اطلاعات سنسور فشار گاز
– اطلاعات ارسالی از سنسور میل بادامک
– اطلاعات ارسالی از کلید نوع سوخت
فرمان های خروجی از کنترل یونیت:
– سیگنال ارسالی به انژکتور های گاز
– سیگنال ارسالی به شیر برقی ها
– سیگنال ارسالی به چراغ کلید نوع سوخت، که میزان گاز موجود در مخزن را نشان می دهد.
– سیگنال دستگاه عیب یاب
2- آدوانسر
3- مولاتور
4- سنسور ها
5- انژکتور گاز
انواع انژکتور از نظر پاشش شامل:
– ترتیبی
– نیمه ترتیبی
– گروهی
6- شیر برقی بنزین (شیر فشار پایین)
7- شیر برقی گاز (شیر فشار بالا)
8- شیر برقی سر مخزن
9- موتور پله ای
10- کلید تبدیل سوخت
انواع کیت های سیستم سوخت رسانی گاز سوز:
1) سیستم های گاز سوز نسل اول
2) سیستم های گاز سوز نسل دوم
3) سیستم های گاز سوز نسل سوم
4) سیستم های گاز سوز نسل چهارم